İranda müasirliyin simvolu olan azərbaycanlı müğənni

Məşhur “Ayrılıq”mahnısının ilk ifaçısı Ququş 70-ci illərin ən çox sevilən müğənnisi idi.Azərbaycan kökənli bəstəçi Əli Səliminin bu mahnısını sonralar digər müğənnilər səsləndirsə də ,ən gözəl ifaçısı həmişə Ququş olub.Sovet dönəmində İranda yaşayan məşhur modern bir müğənninin dilindən Azərbaycan türkcəsində həsrət,ayrılıq daşıyan bir nəğmədə həm də siyasi notlar arayıb bulurduq... Ququş həm də Bakıda neçə illər öncə nümayiş olunan”Ən uzun gecə” filmindəki baş rolun qəhrəmanı olan bir aktrisa kimi də yadımızda qalıb

Ququş 1950-ci ilin 5 mayında Tehranın Sarıçeşmə məhəlləsində doğulub.Valideynləri Sabir və Nəsrin Atəşinlər Ququş anadan olmamışdan öncə Şimali Azərbaycanın Gəncə mahalından köçüb gəlmə idilər.Əsil adı Faiqə Atəşindir. Akrobat və rəqqas olan atası balaca Faiqəyə farsca kəlmələr öyrədən zaman qızcüğaz yanılaraq” in çeşm,in quş” (bu gözdü,bu da qulaq-P.M.)yerinə in ..qu quş söyləyərmiş.Elə o vaxtdan adı Ququş qalır.Valideynləri ayrılandan sonra atası balaca qızını tək qoymamaq üçün tamaşa göstərdiyi meydanlara aparırdı. Faiqə Atəşin sonralar daha çox müğənni kimi tanınacaqdı, nəinki aktrisa. Uşaqlığından gözəl səsə malik olduğundan atası ilə birlikdə səhnədə çıxış edir.7 yaşından başlayaraq filmlərdə çəkilməyə başlayır. Ququşun 10 yаşındа охuduğu "Gеcə və qоrхu", "Mələк" mаhnılаrındаn bаşlаyаrаq 1979-cu ildə ifа еtdiyi "Bu gеcə кimsə аğlаyır" hitinə кimi кеçdiyi yоl оnu böyüк sənət zirvəsinə gətirib çıхаrır. 1977-ci ildə çəкildiyi "Uzun gеcə" sonra “Uzun yol” filmlər iisə оnun müğənniliкlə bərаbər, böyük акtrisа istеdаdını təsiqləyir.
1971-ci ildə, 21 yaşında Kann şəhərində fransız dilində oxuduğu «Retour de la ville» və «J’entends crier je t’aime»mahnılaınra görə birinci yerə və qızıl mükafata layiq görülür.Bu mahnılar 70-ci illərin hitinə çevrilir.1972-ci ildə “Karfagen musiqisi” festivalında da birinci yeri tutur. Həmin ildə həm də Tunisdə incəsənət sahəsindəki xidmətləri yüksək dəyərləndirilir. 1973-cü ildə keçirilən San-Remo musiqi festivalında ilin ən yaxşı artisti titulunu qazanır. Azərbaycan və fars dillərini bilən Ququş ingilis,fransız,italyan dillərində də mahnılar oxuyur.İranda böyük populyarlıq qazanann bu azərbaycanlı müğənni bu ölkədə müasirliyin rəmzinə çevrilir.Lakin 1978- 1979-cu illədər İranda baş verən inqilabdan sonra Ququşa ölkədə çıxış etmək yasaq olunur . 2000-ci ildə Şimali Amerikanın Los-Anceles şəhərinə köçür və bu günədək orada öz yaradıcılıq fəaliyyətini davam etdirir. 2002-ci ildə BBC-nin verdiyi məlumata görə onun "Qəribi-Aşina" mahnısı Yaxın Şərqin ən məşhur mahnısı elan edilir. Ququşu Sərqdə sеvdirən bu "Qəribliк" mаhnısı оnun yаşаdığı həyаtın bir növ ifаdəsidir.
Roma, Nyu-York, Paris, Elisey meydanı-Şanzelize, Los-Anceles, London – dünyanın heç yeri mənə doğma olmadı! Bircə otağını da sığınacaq bilmədim bu şəhərlərin...-Bu Ququşun oxuduğu bir mahnının sözləridir.Elə həyatında yaşadıqları da oxuduğu bu mahnıdaki kimi idi.
Ququşun azərbaycan dilində ifa etdiyi ən populyar mahnı “Ayrılıq” mahnısıdır.Bu mahnını ilk dəfə 1972-ci ildə Bakıda qastrtolda olarkən səsləndirmişdi.Sonralar mahnı onun repertuarının bir növ “vizit kartı”na çevrilir və heç bir konserti bu mahnısız ötüşmür.
Ququşun ilk nigahından yeganə oğlu Kambiz doğulur.Oğlunun atası Mahmud Qurbani İranın musiqi meydanında ayaq üstə durmağa kömək etsə də, eyni zamanda “bataqlığa yuvarlanaraq” ona ancaq əzablar verir . 1974-cü ildə səsi ilə birgə Ququşun özünə də aşiq olan iranlı aktyor Behruz Vossoqi ilə növbəti evlilik 14 aydan artıq çəkmir. Humayun Müstəqi ilə nigahına Xomeyni hakimiyyəti son qoyur – Ququş üç ay zindan cəzasına məhkum olunduğundan bu nikah xətm olunmuş sayılır (islama görə ərlə arvad müəyyən müddət ayrı yaşayıblarsa, onlar boşanmış hesab olunur). 1991-ci ildə Məsud Kimiai ilə ailə həyatı qurur.
2000-ci ildə amerikada yaşayan iran kökənli Fərhad Zamani onun keçməkeşli və maraqlı həyatını özündə əks etdirən “Ququş” adlı film çəkir. Filmin ruhuna onun oxuduğu mahnının sözləri hopur elə bil.“Hansı küçədə, şəhərdə axtarım səni, ətrini hansı güldən alım, fal açıb hansı ulduzdan, kimdən səni soruşum, nəyi, necə soruşum səndən, müqayisə edə bilmədiyim, ey var olub da görünməyən, qaranlıq dərənin dibinəmi, yoxsa Günəşin zirvəsinəmi haray çəkim? Bircə Səni görsəydim...”
2009-cu ilin 21,24 martında Novruz bayramı günlərində Ququş bu əziz bayramda öz həmyerliləri ilə bərabər və onlara yaxın olmaq üçün ortaq bir məkanda- Dubayda konsert verir. İran körfəzini aşıb keçən yüzlərlə həmyerlisi onun səsini dinləməyə gəlmişdi.
Hərtərəfli fəaliyyəti ilə diqqət mərkəzində olan Ququş 2009-cu ilin 22 uyulunda Mahmud Əhmədnecatın 12 uyun prezident seçkilərinin nəticəsini saxtalaşdırdığına etiraz səsini qaldırıb meydanda siyasi nitq söyləmişdi. 600 nəfərin hələ də həbsdə saxlanmasını pisləmişdi.Meydandakı transfaretlərdə öldürülənlərin adı qırmızı hərflərlə yazılmışdı.Ququş onlara işarə edərək demişdi;”Mən bura dinc nümayişlərdə əzizlərini itirmiş anaların kədərini bölüşmək üçün və həmyerlilərimə həmrəy olmaq üçün gəlmişəm”